Báo cáo tại cuộc họp, Thứ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Duy Lâm cho biết, dự án gồm các đoạn Hà Tĩnh-Quảng Trị (267 km), Quảng Ngãi-Nha Trang (353 km) và Cần Thơ-Cà Mau (109 km), tổng chiều dài khoảng 729 km, đi qua địa phận 12 tỉnh, thành phố, với sơ bộ tổng mức đầu tư 146.990 tỷ đồng theo hình thức đầu tư công, được chia thành 12 dự án thành phần vận hành độc lập, cơ bản hoàn thành năm 2025 và đưa vào khai thác vận hành từ năm 2026.

"Đến nay, việc triển khai dự án cơ bản đang bám sát theo kế hoạch", Thứ trưởng Lâm cho biết. Tuy nhiên, khối lượng công việc còn lại phải hoàn thành để đảm bảo đủ điều kiện phê duyệt báo cáo nghiên cứu khả thi (BCNCKT) các dự án còn rất lớn: Thủ tục lập hồ sơ chuyển đổi mục đích sử dụng rừng, đất rừng và đất trồng lúa nước hai vụ; lập, phê duyệt báo cáo đánh giá tác động môi trường; lập phê duyệt khung chính sách giải phóng mặt bằng (GPMB); giám sát đầu tư cộng đồng; hồ sơ lập BCNCKT dự án. 

"Vì vậy, cần có sự tập trung vào cuộc quyết liệt của các bộ, ngành, địa phương liên quan mới có thể hoàn thành được các công việc này", ông Nguyễn Duy Lâm nói.

Tại điểm cầu tỉnh Thừa Thiên Huế

Đến nay, đã có 5/12 tỉnh có văn bản thỏa thuận về hướng tuyến và các công trình trên tuyến. Bộ GTVT đề nghị 7/12 tỉnh còn lại hoàn thành công tác thỏa thuận trước ngày 10/3/2022.

Các địa phương đã cung cấp danh sách, vị trí mỏ vật liệu, vị trí đổ thải cho 12/12 dự án. Hiện nay các đơn vị tư vấn đang thực hiện thí nghiệm chất lượng vật liệu, dự kiến hoàn thành trước ngày 20/3/2022.

Về công tác lập hồ sơ chuyển đổi mục đích sử dụng rừng, đất rừng và đất trồng lúa nước hai vụ, tiến độ yêu cầu trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội trước ngày 20/4/2022. Đây là đường găng tiến độ của dự án do liên quan đến nhiều bộ, ngành, địa phương.

Tại cuộc họp, các địa phương khẳng định cam kết hoàn thành gỡ các vướng mắc về nguồn vật liệu đắp nền đường trong tháng 3/2022 cho các dự án đang triển khai (giai đoạn 1, 2017-2020). Đối với giai đoạn 2 (2021-2025), các địa phương sẽ nỗ lực bám sát tiến độ đề ra theo Nghị quyết 18 của Chính phủ.

Phát biểu tại cuộc họp, Chủ tịch UBND tỉnh Thừa Thiên Huế Nguyễn Văn Phương cho biết, cao tốc qua Thừa Thiên Huế đoạn Cam Lộ - La Sơn có chiều dài 64,4km. Đến nay, công tác giải phóng mặt bằng cơ bản đã hoàn thành. Đối với giải phóng mặt bằng tại Cây Xăng Hưng Phát phục vụ thi công dự án cao tốc Cam Lộ - La Sơn, đến nay chủ cây xăng đã đồng thuận bàn giao mặt bằng phục vụ triển khai thi công; cơ bản tiến độ đảm bảo theo kế hoạch.

Về các mỏ đất phục vụ công trình, tỉnh đã nỗ lực đáp ứng nhu cầu. Sắp tới, UBND tỉnh sẽ trình HĐND tỉnh thông qua các thủ tục chuyển đổi mục đích sử dụng đất rừng nhằm sớm đảm bảo cấp mỏ đất san lấp cho công trình cao tốc qua Thừa Thiên Huế.  Tỉnh cũng đề xuất Chính phủ, Bộ Giao thông vận tải sớm chỉ đạo đưa thiết chế tuyến cao tốc La Sơn - Túy Loan vào vận hành, sử dụng nhằm giảm áp lực giao thông cho tuyến QL1A và giảm tai nạn giao thông. 

Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Văn Phương phát biểu tại cuộc họp

Bộ trưởng Xây dựng Nguyễn Thanh Nghị nêu rõ qua kiểm tra, cơ bản công tác thi công tuân thủ quy định về chất lượng, chưa để xảy ra sự cố. Chỉ ra một số tồn tại trong thi công các dự án, Bộ trưởng nhấn mạnh việc đẩy nhanh tiến độ là cần thiết, nhưng cần hết sức quan tâm đến chất lượng. Xử lý nghiêm các nhà thầu sử dụng vật liệu không đáp ứng tiêu chuẩn chất lượng.

"Chúng ta xác định trong cả thệ thống chính trị, từ Trung ương đến địa phương, đây là công trình cao tốc có ý nghĩa đặc biệt quan trong đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của các địa phương. Và khi hoàn thành, sẽ làm thay đổi diện mạo đất nước", Phó Thủ tướng Lê Văn Thành mở đầu phát biểu kết luận.

Không chỉ có ý nghĩa kinh tế, tuyến cao tốc dài hơn 2.000 km nối liền hai miền Nam-Bắc còn có ý nghĩa chính trị rất lớn, là sự mong mỏi của nhiều thế hệ sau khi đất nước thống nhất được 47 năm.

Lãnh đạo Đảng, Nhà nước rất quan tâm, chỉ đạo ưu tiên nguồn lực cho cao tốc Bắc-Nam, với cả 2 giai đoạn, gồm 654 km của giai đoạn 1 và 729 km của giai đoạn 2 là 266.000 tỷ đồng. Bộ Chính trị đã có kết luận, khẳng định đây là dự án đặc biệt quan trọng của đất nước, cần phải tập trung nguồn lực để sớm hoàn thành, bảo đảm tiến độ, chất lượng, hiệu quả, công khai, minh bạch, đúng quy định của pháp luật.

Quốc hội ban hành Nghị quyết cho phép triển khai nhiều cơ chế chính sách đặc thù để huy động nguồn lực, đẩy nhanh tiến độ đầu tư. Chính phủ cũng đã có Nghị quyết 18 với nhiều giải pháp quyết liệt, các mốc tiến độ cụ thể.

Phó Thủ tướng Lê Văn Thành: Mốc tiến độ chúng ta tính từng ngày, trong khi khối lượng công việc còn rất lớn
 Ảnh: VGP/Đức Tuân

Về kết quả thực hiện, giai đoạn 1 của dự án đang triển khai tốt, GPMB cơ bản hoàn thành, nguồn vật liệu xây dựng cơ bản đáp ứng nhu cầu. Khối lượng xây dựng tổng thể đạt trên 30%.

Với giai đoạn 2, "Bộ GTVT không quản ngày Tết, ngày lễ để triển khai các hợp đồng tư vấn, chỉ định thầu, giao nhiệm vụ cho các Ban Quản lý dự án", Phó Thủ tướng nói. "Trong vòng chưa đầy 1 tháng, các Ban QLDA đã ký xong hợp đồng lựa chọn tư vấn để tiến hành các công việc chuẩn bị dự án, như lập BCNCKT, đánh giá tác động môi trường, xây dựng các khung chính sách". Tới nay, có 4 trong số 12 địa phương có tuyến cao tốc (giai đoạn 2) đi qua  đã lập Ban Chỉ đạo, Hội đồng bồi thường, hỗ trợ tái định cư.  Tuy nhiên, vẫn còn một số nhiệm vụ chưa đáp ứng yêu cầu. Khối lượng còn lại của giai đoạn 1 còn lớn.

"Trong năm nay, chúng ta phải hoàn thành 361 km cao tốc, trong số này, có nhiều dự án mà khối lượng xây lắp mới hoàn thành khoảng 30%, còn 70% cần hoàn thành trong 9 tháng nữa. Nếu công tác đền bù chậm hoặc vật tư thiếu thì việc hoàn thành 654 km cao tốc vào năm 2024 là rất khó", Phó Thủ tướng nói.

Đối với giai đoạn 2, vẫn còn 8/12 địa phương chưa thành lập được Ban Chỉ đạo, Hội đồng đền bù, hỗ trợ tái định cư. "Việc này không khó. Điều kiện giống nhau cả nhưng các địa phương khác đã thành lập rồi", Phó Thủ tướng nêu rõ. "Mốc tiến độ chúng ta tính từng ngày, trong khi khối lượng công việc còn rất lớn. Vì vậy các địa phương không được chủ quan, phải tập trung cao hơn nữa", Phó Thủ tướng lưu ý.

Phó Thủ tướng nhấn mạnh sẽ kiên quyết không lùi tiến độ tổng thể cũng như tiến độ của từng dự án. Quyết tâm đến năm 2024 phải hoàn thành 654 km cao tốc, trong đó, năm 2022, phải hoàn thành 361 km với 4 dự án phải khánh thành, gồm Mai Sơn-QL45, Cam Lộ-La Sơn, Vĩnh Hảo-Phan Thiết và Phan Thiết-Dầu Giây.

Nêu rõ đây là công trình trọng điểm quốc gia, Phó Thủ tướng quán triệt 3 vấn đề lớn: Bảo đảm chất lượng, tiến độ và chống thất thoát, tham nhũng, tiêu cực. "3 mục tiêu này phải song hành với nhau. "Chống tham nhũng tốt thì sẽ đẩy chất lượng công trình. Tiến độ mà ỳ ra thì lấy đâu chất lượng công trình tốt. Càng chậm thì càng tiêu cực, chất lượng càng kém", Phó Thủ tướng nhấn mạnh.

Phó Thủ tướng yêu cầu họp Ban Chỉ đạo hằng tháng. Bộ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Văn Thể - Phó Trưởng Ban Thường trực Ban Chỉ đạo - giao ban hằng tuần để rà soát, đôn đốc triển khai thực hiện nhiệm vụ của từng bộ, ngành, địa phương. Bộ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Thanh Nghị - Phó Trưởng Ban Chỉ đạo - tổ chức các đoàn thường xuyên đi kiểm tra, giám sát, đảm bảo chất lượng, phòng chống tiêu cực, thất thoát.